چگونه پایان نامه بنویسیم

در پاسخ به اینکه چگونه پایان نامه بنویسیم سوالات زیادی مطرح است که مراکز معتبری در این خصوص فعالیت می کنند و مرکز آماژ نیز توانسته است خدمات ارزنده ای در این خصوص ارائه دهد.

هر دانشجویی چه در مقطع کارشناسی ارشد و چه در مقطع دکتری برای تدوین انجام پروپوزال و پایان نامه ی خود

پس از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باید در به دنبال روش تحقیق باشد و با توجه به اهداف و ماهیت تحقیق یک یا چند روش را برگزیند.

شیوه های تحقیق اشاره به راه هایی دارند که به عدد آنها بررسی های تحقیقاتی انجام شده و رویه های تجزیه و تحلیل داده ها طراحی می شوند.

اگر بخواهیم یک تعریف علمی و دقیق پیرامون روش تحقیق داشته باشیم باید گفت:

روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزارها و راه هایی قابل اطمینان و نظام یافته است.

که در بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات به کار گرفته می شود.

چگونه پایان نامه خوب بنویسیم

به عبارت بهتر، دستیابی به اهداف علمی و شناخت علمی با استفاده از روش شناسی درست صورت می گیرد.

یعنی تحقیق به جهت روش آن، اعتبار لازم را کسب خواهد کرد و اعتبار دستاوردهای پژوهشی به شدت تحت تأثیر روش مورد استفاده برای گردآوری آنها قرار می گیرد.

این روش ها اشاره به راه هایی دارند که به مدد آنها بررسی های تحقیقاتی انجام شده و رویه های تجزیه و تحلیل داده ها طراحی می شوند.

در واقع هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که محقق مشخص نماید، چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هرچه دقیق تر، آسان تر و ارزان تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ های پژوهش مورد نظر کمک کند.

مراحل نگارش پایان نامه

در این مقاله سعی شده است تا برای دانشجویان عزیزی که قصد نگارش پروپوزال و پایان نامه ی خود را دارند با مفاهیم بنیادی چون: نوع روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، روش نمونه گیری، روش و ابزار گردآوری اطلاعات، روایی و پایایی پرسشنامه، متغیرهای تحقیق و شیوه تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شود.

روش پژوهش در پایان نامه

روش پژوهش یکی از اجزای اساسی در پایان نامه های دوره ی کارشناسی ارشد و دکتری می باشد.

هر پژوهش، فعالیتی نظام مند است که طی آن یا دانش گسترش می یابد یا وضعیتی توصیف و تبیین می گردد یا درنهایت برای مسأله و مشکل خاصی راه حل پیدا می شود.

با توجه به اینکه هر پایان نامه با یک مسأله و هدف خاص آغاز می شود،

لذا بنابر ماهیت مسأله ی مطرح شده و هدفی که دانشجو دنبال می کند،

تحقیقات را می توان طبقه بندی کرد و انواع آن ها را از همدیگر مجزا کرد.

در طبقه بندی بر مبنای هدف بر میزان کاربرد مستقیم یافته ها و درجه تعمیم پذیری آنها برای شرایط مشابه دیگر،

تأکید می شود. هنگامی که با هدف برخورداري از نتایج یافته ها براي حل مسائل موجود در سازمانی به تحقیق می پردازیم آن را تحقیق کاربردي می نامیم اما وقتی که براي بهبود و درك مسائل به خصوص و افزایش دانش درباره آنها تحقیق می کنیم آن را تحقیق بنیادي یا پایه اي می نامیم.

تحقیق کاربردی در پایان نامه ها

به عبارت دیگر، تحقیقات کاربردی مورد استفاده در پایان نامه ها، تحقیقاتی هستند که نظریه‌ها، قانونمندی‌ها،

اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می‌شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی به کار می‌گیرد.

پایان نامه ای با تحقیق کاربردی تلاش برای پاسخگویی به یک مسأله و مشکل علمی است که در دنیای واقعی وجود دارد.

تحقیق توصیفی در پایان نامه ها

نکته دیگر در این رابطه بیان پایان نامه های هستند که بر مبنای تحقیقات توصیفی است.

پایان نامه ها بر مبنای تحقیقات توصیفی را می‌توان به چند دسته تقسیم نمود که یکی از آن‌ها روش پیمایشی می‌باشد.

در این روش نگرش و رفتار جامعه ی مورد مطالعه بر اساس انتخاب نمونه‌ای تصادفی که معرف آن جامعه خاص باشد و بررسی نظرات آن‌ها از طریق یک رشته سوال‌های خاص مورد بررسی قرار می‌گیرد.

روش تحقیق پیمایشی روشی در تحقیق است که فراتر از گردآوری اطلاعات با پرسش نامه است و هدف آن توصیف شرایط یا نگرش است.
به عبارت دیگر، در یک پایان نامه برای بررسی توزیع ویژگی های یک جامعه ی آماری،

روش تحقیق پیمایشی به کار می رود. بنابراین از نظر ماهیت، پیمایشی تحلیلی است.

چرا که در این روش محقق به دنبال تعیین روابط بین متغیرهای مختلف می باشد و همچنین با استفاده از مدل های کمی،

پیش بینی برآورد و استنباط در جامعه آماری را انجام خواهد داد.

جامعه آماری مورد استفاده در انجام پایان نامه

برای انجام پایان نامه و جود یک جامعه آماری مورد مطالعه الزامی است.

جامعه، عبارت است از گروه یا طبقه ای از افراد، اشیا، متغیرها، مفاهیم یا پدیده ها که حداقل در یک ویژگی مشترک باشند.

گروهی از افراد که یک یا چند صفت مشترک دارند و این صفت یا صفات، مورد توجه محقق می باشد .

جامعه آماری و روش نمونه گیری در پایان نامه

چون گاهی هزینه های بررسی تمام اجزای جامعه بالاست

برای انجام پایان نامه و بهبود عملکرد آن از نمونه گیری استفاده می کنیم.

نمونه، گروهی از آزمودنی ها در یک پژوهش است که از جامعه ی هدف انتخاب شده است و دانشجو قصد دارد نتایج آن را به جامعه ی هدف آماری تعمیم دهد.

یکی از ساده ترین روش های نمونه گیری که وجود دارد از روش نمونه-گیری تصادفی است.

متغیرهای تحقیق در پایان نامه

برای انجام پایان نامه ما به متغییرهایی جهت مطالعه و بررسی نیاز داریم.

متغییرهای مورد بررسی در پایان نامه به سه دسته ی متغییر مستغل و متغییر وابسته و متغییر میانجی تقسیم می شود.

متغیرهای مستقل در پایان نامه

متغیر مستقل یا متغیر پیش بینی مورد استفاده در پایان نامه عبارت است از متغیری که دانشجو می تواند به دلخواه مقادیر مختلفی را برای آن در نظر گرفته و یا آن را دستکاری یا کنترل نماید.

به این متغیر، متغیر محرک یا درونزا نیز گفته می شود.

متغیر مستقل به گونه ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تأثیر می گذارد.

یعنی، وقتی متغیر مستقل وجود داشته باشد متغیر وابسته نیز وجود دارد و هر مقدار افزایش در متغیر مستقل روی دهد،

در متغیر وابسته نیز افزایش یا کاهش روی خواهد داد.

متغیرهای وابسته در پایان نامه

متغیر وابسته در پایان نامه، متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش بینی تغییرپذیری در آن است.

به عبارت دیگر متغیری که تغییرات آن تحت تاثیر متغیر مستقل قرار می گیرد

و معمولاً اثرات سایر متغیرها (مستقل ها، مداخله گرها، واسطه ها و…) روی آن مورد بررسی قرار می گیرد.

متغیرهای میانجی در پایان نامه

متغیر میانجی مورد استفاده در پایان نامه ی ارشد و یا دکتری متغیری است که به صورت غیرمستقیم بر جهت رابطه یا مقدار رابطه متغیرهای مستقل و وابسته پایان نامه می تواند تاثیر داشته باشد.

میزان این متغیر قابل مشاهده و اندازه‌گیری است.

برای مثال متغیر سن در بررسی رابطه کیفیت روابط زناشویی و طلاق یک متغیر میانجی است.

متغیر میانجی یک متغیر مستقل درونزا است یعنی این متغیر نسبت به متغیر مستقل حالت وابسته دارد و نسبت به متغیر وابسته حالت مستقل دارد.

روش و ابزار گردآوری داده ها در پایان نامه ها

یکی از اجزای مهم نگارش پایان نامه و پروپوزال روش و ابزار گردآوری داده ها می باشد.

در یک مقاله ی جداگانه به طور جامع پیرامون روش و ابزار گرد آوری داده ها صحبت کرده ایم.

در اینجا هم به طور کلی توضیح خواهیم داد.

ابزار سنجش و اندازه گیری وسایلی هستند که محقق به کمک آن ها می تواند متغیرها را اندازه گیری و اطلاعات موردنیاز را برای تجزیه و تحلیل و بررسی پدیده ی مورد مطالعه و در نهایت کشف حقیقت گردآوری نماید.

ابزارهای گوناگونی برای به دست آوردن داده ها مانند:

مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و مدارک و اسناد وجود دارد.

یکی از روش های رایج در گردآوری اطلاعات در پژوهش های پیمایشی استفاده از پرسش نامه می باشد.

روایی و پایایی پرسشنامه و ابزار اندازه گیری

روایی آزمون عبارت است از توانایی ابزار موردنظر در اندازه گیری صفتی که آزمون برای اندازه گیری آن ساخته شده است به این معنی، که وسیله ی اندازه گیری واقعاً بتواند خصیصه ی موردنظر را اندازه گیری نماید نه متغیر دیگری را.

به عبارتی ابزار، هدفی را که ما داریم، اندازه گیری می کند یا نه؟
برای سنجش روایی روش های مختلفی وجود دارد، برای محاسبه ی روایی پرسش نامه،

از روایی صوری یا محتوایی و روایی ساختاری یا سازه استفاده می شود.

اگر سؤالات پرسش نامه، معرف ویژگی ها و مهارت های خاصی باشد که دانشجو قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد،

آزمون دارای اعتبار محتوایی است و دانشجو از این بابت مطمئن می گردد که تمامی سؤالات و گویه ها به متغیر مربوطه تعلق دارد.

روایی صوری نیز از 4 طریق به دست می آید:

نظر خبرگان، آزمون آزمایشی، پیش آزمون و استفاده از منابع معتبر

که برای حصول اطمینان از روایی ابزار، به کاربردن 2 طریق از 4 طریق فوق، روایی صوری را تضمین می نماید.

لذا برای بررسی روایی صوری در پرسش نامه ی پایان نامه، سؤالات با توجه به مؤلفه های استخراج شده از پژوهش های معتبر گذشته، مشخص گردید.

به طوری که تک تک سنجه ها به منبع مربوطه ارجاع داده شده است.

همچنین بهتر است دانشجو از اساتید راهنما و مشاور و 4 نفر از اساتید گروه خود درخواست کند که در جهت سنجش روایی پرسشنامه اظهارنظر نمایند.

پس از بررسی و ارزشیابی پرسشنامه توسط اساتید و صاحبنظران و انجام اصلاحات جزئی، نظرات خبرگان لحاظ می گردد و روایی صوری پرسشنامه تأیید و میزان انطباق آن با هنجارهای اجتماعی و اهداف پایان نامه مورد ارزیابی قرار می گیرد.

همچنین پس از جمع آوری اطلاعات، روایی ساختاری یا سازه که خود به سه قسمت:

همگرا، واگرا و تحلیل عاملی تقسیم می شود، مورد بررسی قرار می گیرد.

روایی همگرا یعنی اثبات رابطه ی همگرایی بین دو متغیر به طوری که در تئوری نیز تأیید شود.

روایی واگرا هم، یعنی اثبات رابطه ی واگرایی بین دو متغیر به طوری که در تئوری نیز تأیید شود این دو نوع از روایی به همراه تحلیل عاملی تأییدی به کمک نرم افزار آماری محاسبه می شود.

تحلیل عاملی تأییدی

در تحلیل عاملی تأییدی، پیش فرض اساسی دانشجو آن است که هر عامل با زیرمجموعه ی خاصی از متغیرها ارتباط دارد. حداقل شرط لازم برای تحلیل عاملی تأییدی این است که دانشجو در مورد تعداد عامل های مدل،

قبل از انجام تحلیل، پیش فرض معینی داشته باشد،

ولی در عین حال دانشجو می تواند انتظارات خود مبنی بر روابط بین متغیرها و عامل ها را نیز در تحلیل وارد نماید در تحلیل عاملی تأییدی که یکی از جنبه های مهم معادلات ساختاری است،

فرضیه های معینی درباره ی ساختار بارهای عاملی و همبستگی های متقابل بین متغیرها، مورد آزمون قرار می گیرد.

در تحلیل عاملی تأییدی هر چه میزان بار عاملی به عدد یک نزدیکتر باشد،

در واقع گویای این مسئله است که سؤالات پرسشنامه ارتباط قوی تری با متغیرهای اصلی دارند.

اگر میزان بار عاملی استاندارد صفر باشد،

این به معنای عدم ارتباط بین سؤالات پرسشنامه با متغیر اصلی است.

با توجه به معیار فورنل و لارکر ، بارهای عاملی بزرگ تر از 0.5 از روایی مناسبی برخوردار می باشند.

پایایی ابزار اندازه گیری (پرسشنامه)

پایایی به دقت، اعتمادپذیری، ثبات یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره می کند و دلالت بر آن دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد.

به بیان دیگر، اگر ابزار اندازه گیری (مثلاً پرسشنامه) را در یک فاصله ی زمانی کوتاه،

چندین بار به یک گروه واحدی از افراد بدهیم و نتایج حاصل نزدیک به هم باشد پایایی قابلیت اعتماد و اطمینان است که یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری می باشد.
برای اندازه گیری پایایی از ضریب آلفای کرونباخ می توان استفاده نمود.

این روش برای محاسبه ی هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه به کار می رود .

آلفای کرونباخ یک ضریب اعتبار است که میزان همبستگی داخلی میان پرسش هایی که یک مفهوم را می سنجد،

محاسبه می کند. اندازه ی این ضریب معمولاً بین صفر و یک تغییر می کند.

ضریب صفر معرف عدم پایایی و ضریب یک معرف پایایی کامل است.
ضریب کمتر از 0.5 معمولاً ضعیف محسوب می شود. دامنه ی بیشتر از 0.5 قابل قبول تلقی می شود.

به طور کلی هر اندازه آلفا به عدد یک نزدیکتر باشد اعتبار و سازگاری درونی بیشتر است .

روش تجزیه و تحلیل داده ها در پایان نامه

برای انجام پایان نامه پس از اتمام مرحله ی گردآوری اطلاعات، دانشجو انبوهی از اطلاعات را در اختیار دارد که باید از آن برای انجام دادن اقدامات بعدی استفاده نماید؛

یعنی باید اطلاعات موجود را استخراج، فشرده سازی و طبقه بندی نماید تا برای مرحله ی اساسی تجزیه و تحلیل آماده شود . پژوهشگر برای دستیابی به پاسخ پرسش پژوهش به تفسیر داده ها می پردازد.
آمار توصیفی در پایان نامه
در این راستا، استفاده از روش های آماری به دو شکل توصیفی و استنباطی صورت می گیرد.

در آمار توصیفی ویژگی های موضوع موردمطالعه، به زبان آمار توصیف گردیده و به تصویر کشیده می شود.

آمار استنباطی در پایان نامه

پس از آن باید مرحله ی جدیدی از فرآیند پایان نامه که به مرحله ی تجزیه و تحلیل داده ها و آمار استنباطی معروف است،

آغاز شود. در مرحله ی تجزیه و تحلیل آنچه مهم است، این است که محقق باید اطلاعات و داده ها را در مسیر هدف پژوهش، پاسخگویی به سؤال و یا سؤالات پژوهش و نیز ارزیابی فرضیه های خود جهت داده، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد .

آزمون نرمال بودن داده‌ها

برای انتخاب آزمون درست برای تحلیل فرضیه ها، ابتدا باید از توزیع آماری متغیری که مورد آزمون قرار می‌گیرد،

اطمینان حاصل کرد. پیش نیاز آزمون‌های پارامتری، نرمال بودن توزیع آماری متغیرها است.

به طور کلی، می‌توان گفت که آزمون‌های پارامتری، عموما بر میانگین و انحراف معیار استوارند.

حال اگر توزیع جامعه نرمال نباشد، نمی توان استنباط درست از نتایج داشت .
برای بررسی توزیع آماری متغیرها از آزمون هایی استفاده می‌کنند که به آزمون‌های نیکویی برازش معروفند.

آزمون کولوموگروف-اسمیرنوف به همراه آزمون کای دو، جزو آزمون‌های نیکویی برازش هستند.

اما با توجه به محدودیت‌های آزمون کای دو، معمولا برای آزمون نرمال بودن،

از آزمون کولوموگروف- اسمیرنوف استفاده می‌شود.

هنگام بررسی نرمال بودن داده‌ها فرض صفر مبتنی بر اینکه توزیع داده‌ها نرمال است در سطح خطای 5% آزمون می‌شود. بنابراین اگر آماره‌ی آزمون بزرگتر مساوی 05/0 بدست آید،

دلیلی برای رد فرض صفر مبتنی بر اینکه داده نرمال است، وجود نخواهد داشت.

به عبارت دیگر، توزیع داده‌ها نرمال خواهد بود.

برای آزمون نرمالیته فرض‌های آماری به صورت زیر تنظیم می‌شود:

H₀: توزیع داده‌های مربوط به هر یک از متغیرها نرمال نیست
H₁: توزیع داده‌های مربوط به هر یک از متغیرها نرمال است

آزمون همبستگی

شدت وابستگی دو متغیر به هم را همبستگی گویند که معمولا آن را با ضریبی بین 1- تا 1+ بیان می‌کنند.

اگر ضریب همبستگی بین دو متغیر بیش تر از صفر باشد، آن‌ها با هم رابطه‌ی مثبت دارند.

حال اگر ضریب همبستگی بین آن‌ها از صفر کم تر باشد، رابطه‌ی بین آن‌ها منفی است.

ناگفته نماند که اگر نمونه‌گیری صورت پذیرفته باشد، ضریب همبستگی باید از لحاظ آماری، معنی‌دار باشد.

از آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی شدت و جهت رابطه‌ی بین متغیرها استفاده به عمل می‌آید.

هدف از انجام طرح‌های پژوهش همبستگی، شناسایی وجود یا عدم وجود یک رابطه و استفاده از روابط به منظور پیش بینی می‌باشد.

در این پایان نامه ها، از آزمون همبستگی برای توصیف کیفیت و میزان رابطه‌ی بین متغیرها استفاده می‌شود.

تحلیل رگرسیون

در یک مقاله ی جداگانه هر آنچه پیرامون تحلیل رگرسیون باید بدانید را مطرح کرده ایم.

اینجا هم به اختصار توضیحاتی را یاددآوری می کنیم واژه‌ی رگرسیون در فرهنگ لغت به مفهوم پسروی،

برگشت و بازگشت است. این واژه در آمار و ریاضیات به معنی بازگشت به یک مقدار متوسط یا میانگین است.

تحلیل رگرسیون یکی از فنون آماری برای بررسی و مدل سازی ارتباط بین متغیرها است.

کاربرد رگرسیون

رگرسیون این امکان را برای محقق فراهم می‌کند تا تغییرات متغیر وابسته را از طریق متغیرهای مستقل پیش بینی و سهم هر یک از متغیرهای مستقل را در تبیین متغیر وابسته تعیین کند.

بررسی مقدار تاثیر متغیر X بر متغیر Y را تبیین می‌نامند و هر چه قدرت تبیین Y توسط X بیشتر باشد،

انتظار می‌رود متغیر X بتواند در آینده با دقت بیشتری متغیر Y را پیش بینی کند.

در این مورد، متغیری که از آن بهره گرفته می‌شود تا مقدار متغیر دیگر را پیش بینی کند،

متغیر مستقل (یا پیش بین) نام دارد و متغیری را هم که قرار است پیش بینی شود، متغیر وابسته (یا ملاک) نام دارد.

هدف از تحلیل رگرسیون

در تحقیقاتی که از تحلیل رگرسیون استفاده می‌شود، هدف معمولا پیش بینی یک یا چند متغیر ملاک از یک یا چند متغیر پیش بین است.

چنانچه هدف پیش بینی یک متغیر ملاک از چند متغیر پیش بین باشد از مدل رگرسیون چندگانه استفاده می‌شود.

در صورتی که هدف، پیش بینی همزمان چند متغیر ملاک از متغیرهای پیش بین یا زیرمجموعه‌ای از آنها باشد از مدل رگرسیون چند متغیری استفاده می‌شود.

در تحقیقات رگرسیون چندگانه هدف پیدا کردن متغیرهای پیش بینی است که تغییرات متغیر ملاک را چه به تنهایی و چه مشترکا پیش بینی کند.

ورود متغیرهای پیش بین در تحلیل رگرسیون به شیوه‌های گوناگون صورت می‌گیرد.

تحلیل رگرسیون و ضریب همبستگی

رگرسیون رابطه‌ی نزدیکی با ضریب همبستگی دارد. بدین معنا که برای انجام رگرسیون باید ضریب همبستگی را محاسبه کرد.

مفروضات رگرسیون خطی

در صورتی دانشجو می‌تواند از رگرسیون خطی استفاده کند که شرایط زیر محقق شده باشد:
میانگین خطاها صفر باشد.
واریانس خطاها ثابت باشد.
بین خطاهای مدل همبستگی وجود نداشته باشد.
متغیر وابسته دارای توزیع نرمال باشد.
بین متغیرهای مستقل مدل همبستگی وجود نداشته باشد.
مفروضات 1 و 2 به این معنی است که توزیع خطاها باید دارای توزیع نرمال باشد.

رگرسیون خطی ساده

یکی از پرکاربردترین روش‌های آماری در علوم مختلف،

اجرای انواع روش‌های رگرسیون برای تعیین رابطه‌ی بین یک متغیر وابسته با یک یا چند متغیر مستقل می‌باشد.

متغیر وابسته، پاسخ و متغیرهای مستقل، متغیرهای توضیحی نیز نامیده می‌شود.

اجرای یک مدل رگرسیونی با تعریف مدل رگرسیون امکان پذیر است.

---